Για να γράψουμε ένα σενάριο χρειαζόμαστε πρώτα απ όλα μια ιδέα!
Την ιδέα μπορούμε να την αντλήσουμε, από το οικογενειακό ή φιλικό μας περιβάλλον, από εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία, τηλεόραση, από ένα τυχαίο περιστατικό που θα μας συμβεί στον δρόμο.
Ο κάθε ένας από εμάς αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο τα γεγονότα της ζωής. Τα βλέπει τα βιώνει και τα αξιολογεί σύμφωνα με τα βιώματα του. Εκφράζουμε την άποψη μας η οποία θα αποτελέσει και το θεμέλιο του «Μύθου». Πάνω σε αυτή την ιδέα στηρίζεται, δομείται και εξελίσσεται ο μύθος.
«Μύθος, είναι μια ιστορία από ασύνειδες φαντασιώσεις, που ανταποκρίνεται στις προτιμήσεις κάθε εποχής».
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης αρχίζει το ευαγγέλιο του «Εν αρχή ην ο Λόγος»
Ο λόγος με μικρό λάμδα είναι η ηχητική απόδοση του πνευματικού λόγου.
Το Σενάριο, προέρχεται από την Ιταλική λέξη scenario-σκηνάριο, scena-σκηνή, ήταν σημειώσεις που κρατούσαν για το ανέβασμα των σκηνών στο θέατρο κατά την Βυζαντινή περίοδο. Στα έργα θρησκευτικού χαρακτήρα δεν επιτρεπόταν οποιαδήποτε παρέκκλιση κατά την παράσταση για να μην αλλοιωθεί ο δογματικός χαρακτήρας και τα μηνύματα που περιείχαν. Το σκηνάριο ήταν ο οδηγός για το έργο που ανέβαζαν.
Για να γράψουμε ένα σενάριο χρειάζεται ο Λόγος, δηλαδή η διάνοια η σκέψη. Χρειάζεται και ο λόγος, το μέσον εκφοράς της ανθρώπινης επικοινωνίας.
Κάθε σελίδα σεναρίου είναι περίπου ένα λεπτό κινηματογραφικού ή τηλεοπτικού χρόνου. Από τις πρώτες σελίδες ή από τα πρώτα λεπτά πρέπει να κερδίσουμε τον θεατή μας. Το σενάριο λένε, «είναι σαν το κρασί το αν είναι καλό ή όχι το καταλαβαίνεις από την πρώτη γουλιά, δεν χρειάζεται να πιεις όλο το βαρέλι!!!»
Για να γράψουμε ένα σενάριο, πρέπει να έχουμε «κάτι» να πούμε. Πρώτα απ όλα, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας, για ποιο ακριβώς θέμα θέλουμε να μιλήσουμε.
π.χ. «Το πρωινό ξύπνημα ενός καταπιεσμένου μικρομεσαίου υπαλλήλου σε μια μεγαλούπολη».
Θέμα ενός σεναρίου είναι η δράση και ο ήρωας.
Δράση είναι αυτό που συμβαίνει αυτό που εξελίσσεται.
Ήρωας είναι αυτός που πάσχει από αυτά όπου συμβαίνουν στην δράση.
Η λέξη δράμα, προέρχεται από το ρήμα, δράν (δρω, πράττω, κάνω) απ όπου προέρχεται και η λέξη δράση.
Με την δραματοποίηση, φέρνουμε τα γεγονότα το ένα δίπλα στο άλλο και ενάντια για να προκύψει σύγκρουση.
Το σενάριο δραματοποιεί πάντα κάποιον μύθο.
Σενάριο χωρίς ήρωες δεν υφίσταται! Ένα ή περισσότερα πρόσωπα δρουν σε ορισμένο χώρο παράγοντας πράξεις.
Αφού προσδιορίσουμε τον ήρωα, ή τους ήρωες που θα χρησιμοποιήσουμε, πρέπει να τους δημιουργήσουμε! Δηλαδή, να τους «γεννήσουμε»! Ο σεναριογράφος, πρέπει να γνωρίζει τα πάντα για τον ήρωα. Ακόμη και πράγματα, που ο ίδιος ο ήρωας δεν τα γνωρίζει, ή δεν θέλει να τα παραδεχτεί.
Ξεκινάμε λοιπόν από το παρελθόν του ήρωα. Πράγματα και στοιχεία, που αρχικά μας φαίνονται αδιάφορα, μπορεί να είναι σημαντικά για την εξέλιξη του μύθου μας.
Η εισαγωγή του σεναρίου προετοιμάζει γι αυτό που θα επακολουθήσει και μας δίνει τα πρώτα στοιχεία:
· Τα βασικά πρόσωπα της ιστορίας και τις μεταξύ τους σχέσεις.
· Το τοπικό και κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο υπάρχουν.
· Η γενική κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι ήρωες.
Η εισαγωγή πρέπει να είναι σύντομη, περιεκτική και δυναμική για να μας βάζει αμέσως στον μύθο. Γνωρίζουμε τους ήρωες, το περιβάλλον που βιώνουν, το γενικό κλίμα που επικρατεί χωρίς να καλύπτει τα όσα θα ακολουθήσουν. Μπαίνουν σε λειτουργία όλα τα δεδομένα του μύθου έτσι ώστε να δημιουργηθούν όλες οι προϋποθέσεις για την εξέλιξη του που είναι επακόλουθο της δράσης.
Η δράση οδηγεί σε σύγκρουση, η σύγκρουση γίνεται ανάμεσα στον κεντρικό ήρωα και σ έναν άλλον, σε μια ομάδα, σ ένα φυσικό ή μεταφυσικό φαινόμενο, ανάμεσα στον ήρωα και την συνείδηση ή τα συναισθήματα του.
Ότι διαδραματίζεται στην οπτικοακουστική τέχνη, διαδραματίζεται τώρα.
Ο κινηματογράφος και η τηλεόραση είναι τέχνες που μιλάνε στον ενεστώτα. Ακόμα και όταν έχουμε flashback, (αφηγηματικός τρόπος που μεταφέρει τη δράση από το παρόν στο παρελθόν), γίνεται τώρα στο παρόν. Στην τέχνη της κινούμενης εικόνας δεν υπάρχει παρελθόν η μέλλον.
Αυτούς τους χρόνους τους συμπεραίνουμε από κάποια σήματα που το υποδηλώνουν.
Σκηνή είναι η δράση μέσα σε δεδομένο χώρο και χρόνο. Η σκηνή είναι μια μικρή ολοκληρωμένη υποδιαίρεση του μύθου που έχει αρχή, μέση και τέλος όπως ακριβώς το σενάριο.
Η διάρκεια της κάθε σκηνής δεν είναι συγκεκριμένη, εξαρτάται από την ιδιαιτερότητα του μύθου που υπηρετεί. Μπορεί να είναι ένα πλάνο, (πλάνο είναι το μεγάλο ή μικρό μήκος ταινίας στο οποίο καταγράφεται ο αντικειμενικός κόσμος από την στιγμή όπου η κάμερα θα αρχίσει να γράφει, μέχρι την στιγμή όπου θα σταματήσει), μερικά δευτερόλεπτα, μία, δύο, τρεις… σελίδες.
Ο χώρος και ο χρόνος είναι στοιχεία που προσδιορίζονται αμέσως στην αρχή της σκηνής. Ο χώρος, το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα δράσουν οι ήρωες, παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο. Επιλέγοντας τους κατάλληλους χώρους ενισχύουμε την δράση που εξελίσσεται. Όταν αλλάζουμε χώρο ή χρόνο αλλάζει και η κινηματογραφική σκηνή. Ακόμη και όταν αλλάζει μόνο ο χρόνος και επανερχόμαστε στον ίδιο χώρο είναι άλλη σκηνή.
Στο θέατρο αλλάζει κάθε φορά που έρχεται ή φεύγει κάποιο πρόσωπο. Έστω κι αν το πρόσωπο ήρθε ή θα φύγει αμέσως ή έφυγε και θα επιστρέψει σε λίγο.
Στην καθημερινή μας ζωή δεχόμαστε συνεχώς σήματα που θέλουν να μας πουν κάτι. Μια γκριμάτσα, μια κίνηση του χεριού ή του κεφαλιού, ένα κλείσιμο του ματιού, ένας άνθρωπος, ένα μέρος από το ανθρώπινο κορμί, ένα αντικείμενο, ήχοι, μουσική, κουβέντες και πολλά άλλα είναι σήματα ηχητικά και εικονικά . ο τρόπος που παρουσιάζεται κάθε σήμα, κάθε στοιχείο, η θέση που τοποθετείται σε σχέση με τα άλλα, του δίνουν ένα νόημα, μια ιδιαίτερη σημασία, το κάνουν σύμβολο.
Σε πολλά σενάρια εκτός από την βασική ιστορία αναπτύσσεται και μια δεύτερη ή ακόμη και μια τρίτη ιστορία που εξελίσσεται παράλληλα και κατά διαστήματα με την πρώτη την βασική.
Αν και φαινομενικά η κύρια και η παράλληλη είναι δύο διαφορετικές ιστορίες, ωστόσο η δεύτερη είναι πολύ πιο μικρή και έχει σαν σκοπό να φωτίσει περισσότερο τη ζωή του ήρωα και την προσωπικότητα του από μια άλλη μεριά. Ενισχύει την βασική ιστορία, μπλέκει μέσα σ αυτήν, δένεται οργανικά μαζί της και παύει να είναι ξεχωριστό σώμα.
Σεκάνς είναι μια μικρή ή μεγάλη ομάδα σκηνών που διαδέχεται η μία την άλλη και βρίσκονται ενωμένες με ένα κοινό σκοπό, την απόδειξη μιας ιδέας. Η σεκάνς αποτελεί έναν διηγηματικό κύκλο. Αρχίζει με κάποιον τρόπο ολοκληρώνει και κλείνει. Η σεκάνς έχει αρχή μέση και τέλος, μπορεί να είναι μια σκηνή ή και περισσότερες, όλες υπηρετούν την ίδια ιδέα τον ίδιο σκοπό. Είναι μια ομάδα σκηνών που ολοκληρώνει μια επί μέρους ιδέα, έναν σκοπό. η σεκάνς λειτουργεί αυτόνομα για την ολοκλήρωση της αλλά τελικά υπηρετεί το σύνολο.
Αν δεχτούμε ότι το σενάριο είναι η σπονδυλική στήλη, οι σπόνδυλοι του είναι οι σεκάνς.
Να δούμε πως μορφοποιείται μια ιδέα για τα οπτικοακουστικά μέσα.
Το «έργο» ποτέ δεν συλλαμβάνεται ολόκληρο και μονοκόμματα. Πάντα περνάει από κάποια συγκεκριμένα στάδια:
· ΙΔΕΑ
Αρχικά υπάρχει η ιδέα (έμπνευση), αρκετές φορές υπάρχουν περισσότερες από μια ιδέες, τότε τα πράγματα δυσκολεύουν γιατί πρέπει να επιλέξουμε ποια είναι η καλύτερη!
Πρώτα απ όλα, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας, για ποιο ακριβώς θέμα θέλουμε να μιλήσουμε.
Για να μιλήσουμε γι αυτό το «κάτι», θα πρέπει να το γνωρίζουμε πολύ καλά. Σε περίπτωση που δεν το γνωρίζουμε και πιστεύουμε ότι αξίζει να ασχοληθούμε μαζί του, πρέπει να το σπουδάσουμε.
Για να προσδιορίσουμε και να κατανοήσουμε την έννοια του «σπουδάζω», στην συγκεκριμένη περίπτωση, θα χρησιμοποιήσουμε τον ορισμό που δίνει το λεξικό του «Μπαμπινιώτη»:
«ΣΠΟΥΔΑΖΩ, ασχολούμαι με σύστημα και προσοχή με ορισμένο αντικείμενο ενεργοποιώντας κυρίως τις πνευματικές μου δυνάμεις, και ασκώντας τις δεξιότητες μου με σκοπό να μάθω καλά κάτι».
Να γνωρίσω το θέμα μου!
· ΣΥΝΟΨΗ
Αφού προσδιορίσουμε το θέμα μας, και συγκεκριμενοποιήσουμε την κεντρική ιδέα και αφού βρούμε τα βασικά στοιχεία που θα υπηρετήσουνε αυτήν την ιδέα, κάνουμε μια σύνοψη αυτού που θέλουμε να αφηγηθούμε. Η σύνοψη είναι μια περίληψη στη οποία αναφέρονται τα κυριότερα επεισόδια του «έργου». Συνήθως είναι γύρω στις πέντε σελίδες και έχει μια αρχή, μια μέση και ένα τέλος. Γράφεται χωρίς λογοτεχνικό ύφος, χωρίς κινηματογραφικές φόρμες και ορισμούς. Σκοπός της σύνοψης είναι να πληροφορήσει κάθε ενδιαφερόμενο, παραγωγό, σκηνοθέτη, ποιο είναι το αντικείμενο που πραγματεύεται το σενάριο.
· TREATMENT (αφήγημα-επεξεργασία)
Σκοπός του είναι να δώσει μια πρώτη αρχιτεκτονημένη μορφή του σεναρίου σε 20-25 σελίδες με σύντομη περιγραφή και σκηνές με και χωρίς διάλογο ώστε να μπορούμε να το εποπτεύουμε. Γράφοντας ολόκληρο τον Μύθο εν συντομία μπορούμε να ελέγξουμε, να διορθώσουμε, να αλλάξουμε σειρά σε πράξεις και στοιχεία, να προσθέσουμε άλλα νέα, έτσι ώστε να τα αξιοποιήσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα δραματουργικά. Το treatment υποδιαιρείται:
1. πράξεις-ψυχολογία και χαρακτήρες των ηρώων.
2. κινηματογραφικές εικόνες.
3. δομή του έργου, διαδοχή των Σεκάνς.
· ΣΕΝΑΡΙΟ
«Σενάριο είναι ένας μύθος, μια ιστορία, με αρχή, μέση και τέλος ο οποίος λέγεται με εικόνες.»
· REPERAZ
Είναι η μελέτη, η έρευνα για να βρούμε τους κατάλληλους χώρους για γυρίσματα.
· ΝΤΕΚΟΥΠΑΖ
Είναι η τελική φάση επεξεργασίας του σεναρίου. Ντεκουπάζ κατά λέξη σημαίνει κομμάτιασμα, είναι η τεχνική ανάλυση του «έργου» όπως θα φαίνεται στην οθόνη. Χωρίζουμε σε σκηνές και πλάνα και κάνουμε λεπτομερείς ανάλυση κάθε πλάνου του έργου. Επάνω γράφουμε σκηνή, χρόνος, τόπος και αριστερά το μέγεθος του πλάνου.
Αριστερά γράφουμε ότι θα δούμε και δεξιά ότι θα ακούσουμε, ομιλία, θόρυβος, μουσική κλπ.
· Στο δεύτερο μέρος, (επεισόδιον), έχουμε κορύφωση των συγκρούσεων μεταξύ των ηρώων, το πρόβλημα εξελίσσεται και στα γρανάζια του εμπλέκονται οι ήρωες που το θεωρούν άλυτο.
· Στο τρίτο μέρος, (έξοδος) έχουμε την λύση του προβλήματος και τις επιπτώσεις που έχει στους ήρωες.
Το κάθε μέρος έχει την δική του αρχή μέση και τέλος, οδηγεί όμως την δράση με τέτοιο τρόπο ώστε οι ήρωες και τα γεγονότα να συγκροτήσουν το επόμενο μέρος.